ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
“Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί”
-Γιώργος Σεφέρης
"Η μνήμη περιλαμβάνει δύο στιγμές: την επανάληψη και την ανάμνηση. Η επανάληψη αφορά την παρουσία του παρελθόντος, ενώ η ανάμνηση αφορά τις αναπαραστάσεις του παρελθόντος στο παρόν. " - Patrick Hutton
Ο ρόλος της μνήμης δεν είναι πάντα ορατός αλλά έχει την ιδιότητα να λειτουργεί από τα παρασκήνια συνδιαμορφώνοντας το μέλλον, καθώς πλάθει σε μεγάλο βαθμό τόσο την ατομική όσο και την συλλογική ταυτότητα. Ειδικά όταν συνδέεται με ένα τραυματικό γεγονός, έναν πόλεμο, μια ολική καταστροφή, μια γενοκτονία, τότε η διατήρησή της κρίνεται απαραίτητη για την κατανόηση, την επεξεργασία αλλά και την αξιοποίηση του απόηχου. Γεγονότα τραυματικά γεννούν ποικιλία μύθων, μέσα από την μνήμη και την νοσταλγία για όσα χάθηκαν. Η “Μεγάλη Ιστορία” έχει γραφτεί σε μυριάδες βιβλία. Μάχες, αριθμοί, συμμαχίες και συμφωνίες. Η επετειακή έκθεση με τίτλο: «1922-2022: Κύματα Προσφυγιάς, Κράματα Μνήμης» του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης του Δήμου Θεσσαλονίκης για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή ακολουθεί τα χνάρια ανθρώπων που βίωσαν τον ξεριζωμό και την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών.
Η έκθεση αποτελεί ένα οδοιπορικό στις ιστορικές συνθήκες που αποτέλεσαν τις αιτίες και τις αφορμές για τους αλλεπάλληλους διωγμούς του ελληνικού στοιχείου από την Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη. Αναδεύει αναμνήσεις ανασυγκροτώντας τες μέσα από ατομικές διηγήσεις, προσωπικά αντικείμενα των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, αλλά και τεκμηρίων του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης, πρωτοεμφανιζόμενα στο κοινό. Ακολουθώντας μια ιστορική γραμμικότητα, διαμορφώνει το πλαίσιο των ενοτήτων της, αποτυπώνει πτυχές από την Μικρασιατική Εκστρατεία, την Καταστροφή της Σμύρνης, το ταξίδι του ξεριζωμού, τα πρώτα δύσκολα χρόνια στην νέα πατρίδα και τις προσπάθειες του κράτους για την αποκατάσταση και την ένταξη των προσφύγων. Παράλληλα, σκιαγραφεί την πολιτιστική και θρησκευτική τους ταυτότητα. Οι αναμνήσεις των απογόνων της Μικρασιατικής Καταστροφής καταγράφονται, μαγνητοσκοπούνται, μετουσιώνονται σε τέχνη, αναλύονται μέσα από την τεχνολογία, εξετάζονται ως παράμετροι συνδιαμόρφωσης του σήμερα.
Κύριος στόχος της έκθεσης είναι η διαφύλαξη της μνήμης και της άυλης κοινής μας πολιτιστικής κληρονομιάς. Με αυτή τη συνθήκη η ιστοριογραφία αγκαλιάζει την καταγραφή των γεγονότων ‘από τα κάτω’, ως συμπληρωματική γνώση, απαραίτητη για να φωτίσει εκείνες τις ευαίσθητες και λιγότερο καταγεγραμμένες πτυχές της Ιστορίας. Με την ίδια συνθήκη η Μουσειολογία επιχειρεί μια ολιστική προσέγγιση που στόχο έχει να ενεργοποιήσει την ενσυναίσθηση και να μεταγλωττίσει με τρόπο παραστατικό, αλληγορικό, αλλά και εικαστικό, το βαρύ φορτίο της ανάμνησης.
Το να μην ξεχνάς το παρελθόν είναι βασική συνθήκη για να έχεις μέλλον…
