100 χρόνια Μικρά Ασία – Επετειακή Έκθεση
Image

Μαρτυρία

«Ένα από τα δυνατότερα συναισθήματα που πήρα μαζί μου απ’ τη Σμύρνη ήταν το συναίσθημα της ντροπής, διότι άνηκα στο ανθρώπινο γένος».

- George Horton, πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη.

Με την κατάρρευση του μετώπου και την υποχώρηση  της ελληνικής αμυντικής γραμμής από το Αφιόν Καραχισάρ, ο ελληνικός στρατός εγκαταλείπει το εσωτερικό της Μικράς Ασίας και κατευθύνεται προς τη Σμύρνη. Στις 8 Σεπτεμβρίου  (26 Αυγούστου, σύμφωνα με το παλιό ημερολόγιο) του 1922 η ελληνική κυβέρνηση διατάζει την εκκένωση όλης της Μικράς Ασίας · ο ελληνικός εθνικός ύμνος θα ηχήσει για τελευταία φορά στην προκυμαία της Σμύρνης. Στην μεγάλη αναστάτωση των κατοίκων της πόλης, ο ελληνικός στρατός προσπαθεί να διαβεβαιώσει πως δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας, το ίδιο προσπαθεί και ο ελληνικός τύπος. Την επομένη ωστόσο,  τα τουρκικά στρατεύματα εισέρχονται στην πόλη. Ακολουθούν λεηλασίες, βιασμοί και φόνοι. Στις 11 Σεπτεμβρίου καταφθάνει στη πόλη ο Κεμάλ Ατατούρκ · οι πανηγυρισμοί και οι αυθαιρεσίες των Τούρκων κορυφώνονται.  Την ίδια ημέρα ο μητροπολίτης, Χρυσόστομος Σμύρνης, ο άνθρωπος που ενδυνάμωνε την πίστη χιλιάδων χριστιανών, λιντσάρεται και δολοφονείται από τον τουρκικό όχλο, μετά από εντολή του νέου στρατιωτικού διοικητή της πόλης, Νουρεντίν. Η ολική καταστροφή της άλλοτε πόλης – κόσμημα των παραλίων της Μικράς Ασίας είναι κοντά.  Στις 13 Σεπτεμβρίου, μεγάλη φωτιά, που ξεκινά από την αρμένικη συνοικία και εξαπλώνεται γρήγορα σε όλη την πόλη, κατακαίει μεγάλο μέρος της. Οι κάτοικοί της καταφεύγουν στην προκυμαία προκειμένου να διασωθούν από τις φλόγες, αλλά εγκλωβίζονται εκεί, καθώς η φωτιά φτάνει στο λιμάνι.  Επικρατεί πανικός. Άλλοι βουτάνε στη θάλασσα για να σωθούν και βρίσκουν τραγικό θάνατο από πνιγμό, άλλοι δεν προλαβαίνουν και τους καταπίνουν οι φλόγες. Πολλοί από όσους καταφέρνουν να διασωθούν από το μένος της φωτιάς δεν γλιτώνουν από το μένος των τούρκων . Η προκυμαία βάφεται κόκκινη… Ο τραγικός απολογισμός αυτής της πενθήμερης πυρπόλησης,  σύμφωνα με το Οικουμενικό Πατριαρχείο,  υπολογίζεται στα 25.000 θύματα  και συνολικά στα 50.000 από τη μέρα της εισόδου του τουρκικού στρατού στην πόλη. Τα 3/5 της Σμύρνης ισοπεδώνονται .  Η μόνη περιοχή που μένει άθικτη από τον πύρινο εφιάλτη είναι η τούρκικη συνοικία…

Εγκατάσταση Διοράματος

Image
Image
Image

Μαρτυρία

«Ο χορός από τις φλόγες έγινε ένας πύρινος αγώνας με εμπόδια, καθώς οι φλόγες που ενισχύονταν από τον αέρα πηδούσαν από μπαλκόνι σε μπαλκόνι κατά μήκος των στενών δρόμων. Μετά ο αγώνας έγινε μία πεινασμένη σύγκρουση που το βρυχώμενο στόμα της κατέτρωγε στο πέρασμά της και κατάπινε εκείνο το ενάμισι μίλι του πλάτους της πόλης όπου 300.000 προσφυγικών ψυχών στριμώχνονταν ανάμεσα στην επιλογή να χαθούν από τη φωτιά ή να χαθούν από τη θάλασσα… Η πόλη είχε γίνει όπως ο εκραγείς κλίβανος του Τιτανικού, του οποίου η ζέστη την οποία κατεύθυνε ο άνεμος προς την αποβάθρα με τέτοια φοβερήθερμοκρασία που κάποιοι από το πλήθος βουτούσαν τις κουβέρτες τους στη θάλασσα και μετά προστατεύονταν τυλίγοντάς τες γύρω τους. Αφηνιασμένα άλογα, με τα χαλινάρια τους να φλέγονται, έτρεχαν σε κατάσταση αμόκ συνθλίβοντας στο πέρασμά τους, αφήνοντας πίσω τα ίχνη από τα συντετριμμένα σώματα, τα οποία καίγονταν όπου βρίσκονταν ξαπλωμένα… Τρομαγμένα πρόσωπα παρόμοια με τα βλέμματα άγριων ζώων και ανθρώπινοι θρήνοι ανακατεμένοι με τα χλιμιντρίσματα των αλόγων, τις κραυγές από τις καμήλες και τέλος οι φωνές των αρουραίων, καθώς ξέφευγαν από δίπλα κατά κοπάδια από τους υπονόμους της Χαμένης Σμύρνης.» 

NationalGeographicMagazine, Νοέμβριος 1925, «Το Μακρύτερο Ταξίδι στην Ιστορία», Μελβιλ Τσατερ. 


  • Ακουστική ξενάγηση ενότητας
0:00 / 0:00
Η Σμύρνη καίγεται - διόραμα