Προφορικές μαρτυρίες
«Ο χρόνος της προφορικής μαρτυρίας είναι ο χρόνος της μνήμης»
Άλκη Κυριακίδου – Νέστορος
Λαογράφος
Η προφορικότητα είναι η πιο άμεση και οικεία μορφή επικοινωνίας στον άνθρωπο. Πρώτα μαθαίνουμε να μιλάμε και μετά να γράφουμε και να διαβάζουμε. Η προφορική μαρτυρία ζωντανεύει την ιστορία, καθώς αντλούμε πληροφορίες από «ζωντανές πηγές», γεμάτες ενέργεια. Η υποκειμενικότητα είναι και η γοητεία της. Άνθρωποι απλοί έρχονται να καταθέσουν την προσωπική τους εμπειρία, πως εκείνοι βίωσαν τα ιστορικά γεγονότα και πως εκείνοι διαχειρίστηκαν το τραύμα και τη μνήμη. Η προφορική μαρτυρία δίνει τη δυνατότητα στον καθένα από εμάς να γίνουμε ιστορικά πρόσωπα, να συμμετέχουμε στη διαμόρφωση της συλλογικής μνήμης και της ιστορίας του τόπου μας. Το κόμπιασμα στη φωνή, οι παύσεις, το γέλιο δεν στερούν από την ιστορική αλήθεια, αντιθέτως την εμπλουτίζουν με το πιο αληθινό στοιχείο όλων, το συναίσθημα….
Προφορική μαρτυρία της Μελπομένης Παπαδοπούλου, δεύτερης γενιάς πρόσφυγα από την Τραπεζούντα του Πόντου. Η κυρία Παπαδοπούλου αφηγείται την οδύσσεια της οικογένειά της. Tο ταξίδι από την Τραπεζούντα, στη Ρωσία και έπειτα στην Ελλάδα, προκειμένου να γλυτώσουν
των διώξεων. Στην ποντιακή γλώσσα μας περιγράφει πως χρησιμοποιείται το σαμοβάρι, κειμήλιο της οικογένειας της όλα αυτά τα χρόνια.
Προφορική μαρτυρία του Μιλτιάδη Παυλίδη, πρώτης γενιάς πρόσφυγα από τη Σελεύκεια της Μικράς Ασίας. . Στο βίντεο εμφανίζεται, καθισμένος και πάλι στο ίδιο καφενείο, να αφηγείται την ιστορία της καταγωγής του και να τραγουδά στα τούρκικα, δίνοντας ρυθμό στο τραγούδι του με τα κουταλια, χαρακτηριστικό της μικρασιάτικης μουσικής παράδοσης.
Προφορική μαρτυρία του Σταύρου Δανά, τρίτης γενιάς πρόσφυγα από το ΒαΪδίρη και το Χατζηλέρι της Μικράς Ασίας και τον Πόντο. Ο κύριος Δανάς μας αφηγείται την ιστορία της οικογένειάς του, μας περιγράφει το χωριό των προγόνων του, το Χατζηλέρι, καθώς και τη συγκινητική εμπειρία όταν το επισκέφτηκε ο ίδιος για πρώτη φορά.
Προφορική μαρτυρία της Αγγελικής και του Ξενή Σαχίνη, τρίτης γενιάς προσφύγων, από τη Νίγδη και τα Άδανα της Μικράς Ασίας. Τα δυο αδέρφια, μας αφηγούνται την ιστορία της οικογένειάς τους καθώς και τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε η εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας, προστάτιδας της οικογένειας τους στις δύσκολες στιγμές του ξεριζωμού.
Προφορική μαρτυρία του Δημοσθένη Ιωαννίδη, δεύτερης γενιάς πρόσφυγα από τον Σκοπό της Ανατολική Θράκης και την Κωνσταντινούπολη. Ο κύριος Ιωαννίδης μας περιγράφει τον τόπο του, τον Σκοπό, μας αφηγείται την ιστορία της εικόνας της Παναγίας της Οδηγήτριας, συνοδοιπόρο της οικογένειας του στα δύσκολα χρόνια του ξεριζωμού, καθώς και την έκπληξη και συγκίνησή του όταν επισκέφτηκε για πρώτη φορά το πατρικό του σπίτι.
Προφορική μαρτυρία της Μαργαρίτας και της Θάλειας Αλεξιάδου, δεύτερης και τρίτης γενιάς, προσφύγων από το Αδραμύττιο της Μικράς Ασίας. Η μητέρα και η κόρη, μας αφηγούνται την ιστορία της οικογένειά τους από τα παράλια της Μικράς Ασίας και τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης των προγόνων τους στη νέα πατρίδα. Ένα σινί που έφτασε από την Μικρά Ασία στην Ελλάδα, καθώς και μια σειρά εγγράφων με τίτλους ιδιοκτησίας, πιστοποιούν την σύνδεση των δύο αυτών γυναικών με την καταγωγή τους.
Προφορική μαρτυρία της Σοφίας Τσίγκου, τρίτης γενιάς πρόσφυγα από την Νίγδη της Καππαδοκίας. Η κυρία Τσίγκου μας αφηγείται την συγκινητική ιστορία της γιαγιάς της και την ιδιαίτερη σημασία που είχαν για εκείνη τα ρολόγια, καθώς όπως έλεγε και η ίδια, ως πρόσφυγες είχαν χάσει πολλά, αλλά δεν σκόπευε να χάσει και άλλες στιγμές από τη ζωή της…
Προφορική μαρτυρία της Έλενας Ζαχαροπούλου, δεύτερης γενιάς πρόσφυγα από την Τραπεζούντα και Σαμψούντα του Πόντου, και του Μανώλη Ζαχαρόπουλου, δεύτερης γενιάς πρόσφυγα από το Αϊδίνι της Μικράς Ασίας. Η κυρία Ζαχαροπούλου μας αφηγείται την ιστορία ενός ζευγαριού σκουλαρίκια, κειμήλιο της μητέρας της από τον Πόντο και μας απαγγέλει το ποίημα που έγραψε για την μητέρα της όταν επισκέφτηκε για πρώτη φορά τον τόπο καταγωγής της. Ο κύριος Ζαχαρόπουλος μας μιλάει για την ιστορία της οικογένειάς του, τα τάγματα εργασίας και μας αφηγείται την ιστορία ενός τρυπητού σκευους που έφτασε στην Ελλάδα από την Μικρά Ασία, όταν, την στιγμή του ξαφνικού διωγμού από τον τόπο τους, οι πρόγονοί του το πήραν μαζί τους μαζί με τα λιγοστά υπάρχοντά τους.