Παράλληλη Έκθεση

Οι πρόγονοί μου από τα Σούρμενα, την παραθαλάσσια κωμόπολη της Τραπεζούντας, ύστερα από τον ξεριζωμό το 1913, έμαθαν να ζουν ακροποδητί και όχι «φωναχτά» και δεν καταγράφηκαν σε κάποιο Libro o’Doro στον νέο «Τόπο». Στην μακρά πορεία από το Βατούμ, το Σοχούμ, τον Πειραιά, την Πτολεμαΐδα και κατάληξη την Κατερίνη, η γιαγιά Βικτωρία διατηρούσε με περισσή φροντίδα στο οικογενειακό κουκούλι το αμόνι του παππού Αποστόλη, επιδέξιου σιδηρουργού, ως υποσχετικό, παραγωγικό μέσο για την επανάκτηση ευζωίας που είχαν στην πατρίδα. Το ασήκωτο μαντέμι και άφθορο στον χρόνο, έγινε μέσο επιβίωσης για την οκταμελή οικογένεια και πριν δύσει ο αιώνας δοκιμασιών του πολύπαθου ελληνισμού, εξελίχθηκε σε κληροδότημα-artifact, διαμηνύοντας την υποκείμενη ιστορία αλλά και την αυθεντικότητα των χρονικών στιγμών της εξαναγκαστικής μετοίκησης.
Το επαναληπτικό φαινόμενο των διωγμών και της μετανάστευσης των Ελλήνων, επιβεβαιώνει την κυκλική και ουδόλως γραμμική πορεία τους στην διαχρονία. Απανταχού και εσαεί, σαν τον Σίσυφο που κυλά το λιθάρι, προστέθηκαν πριν και μετά την Μικρασιατική Καταστροφή στον πολιτισμικό καμβά της νεότερης Ελλάδας, όπου μεταξύ άλλων διαφάνηκε γοργά η σύγκρουση της ταυτότητας με την ετερότητα, μία νέα Οδύσσεια σε μία άλλη Ιθάκη. Ξένοι και αλλότριοι πολίτες, παραπανίσιοι ή αποσυνάγωγοι, οικέτες ή ικέτες, για κάποιους το νόστιμο ήμαρ αποδείχθηκε ά-νοστο και η υπόμνηση του τραύματος της προσφυγιάς ισχυρή. Άλλοι πάλι διατήρησαν τους συμβολικούς δεσμούς, τη συνοχή και την αμοιβαιότητα, θεραπεύοντας βαθμηδόν τον εφιάλτη του παρελθόντος και την αγωνία του παρόντος χάρη στην ύπαρξη του «Ενός» με τον «Άλλο», επεκτείνοντας το «Εγώ» στο «Εσύ», διαμέσου της ανακουφιστικής κοινοτικής ζωής του πολύτιμου «Εμείς». Ο «Τόπος» άλλωστε δεν είναι μέγεθος δεδομένο ή έκταση, αλλά ζήτημα ιστορικό. Η σύμπραξη εν τέλει αποδείχθηκε, ότι διασφαλίζει έναν «αληθινό» χώρο ανάμεσα στους ανθρώπους όταν συμβιώνουν για έναν σκοπό όπου κι εάν βρίσκονται, γι΄ αυτό και ο Περικλής βεβαιώνει τους πενθούντες Έλληνες στον Επιτάφιο λόγο του (430 π.Χ.), ότι «…όπου και εάν εγκατασταθείτε, ήδη πόλις θα είστε».